Trong quá trình học bất cứ ngoại ngữ nào, kỹ năng nói luôn là kỹ năng khiến người học gặp nhiều khó khăn nhất. Không ít người học nhiều năm nhưng vẫn không thể giao tiếp trôi chảy. Lý do không nằm ở việc bạn “không có năng khiếu”, mà thường là do những sai lầm rất quen thuộc dưới đây.
- Học nhiều nhưng không luyện nói thường xuyên
Phần lớn người học thường bắt đầu bằng việc ghi chép thật nhiều, học thuộc ngữ pháp, làm bài tập. Điều này khiến bạn có cảm giác là mình đã học rất kỹ và nắm vững được kiến thức đó. Tuy nhiên, khi gặp tình huống thực tế như hỏi đường, giới thiệu bản thân hay trả lời câu hỏi đơn giản, bạn lại không thể nói ra thành lời. Đó là bởi kiến thức thụ động (đọc – viết – ghi nhớ) sẽ không thể chuyển hóa thành kỹ năng giao tiếp nếu không được thực hành nói thường xuyên. Não bộ chỉ hình thành phản xạ ngôn ngữ khi được tập luyện mỗi ngày.
- Sợ sai, sợ bị đánh giá dẫn đến ngại nói trước người khác
Sai lầm thứ hai đến từ tâm lý sợ sai và sợ bị đánh giá. Rất nhiều bạn không dám nói trước đám đông vì lo lắng bị chê cười, lo lắng nếu phát âm sai, dùng từ không đúng, hoặc mắc lỗi ngữ pháp. Vì vậy, họ chọn sự im lặng để tránh cảm giác ngượng ngùng. Tuy nhiên, nếu không nói bạn sẽ không có cơ hội được người khác nhận xét, góp ý và chỉnh sửa dẫn đến kỹ năng nói vẫn sẽ luôn giậm chân tại chỗ. Lâu dần, bạn dần mất sự tự tin, tạo cảm giác “mình nói tệ”, sau đó lại càng khó mở miệng hơn. Nhưng trên thực tế, ngoại ngữ là kỹ năng chỉ có thể tiến bộ thông qua chu trình “sai → sửa → đúng”, không ai nói tốt ngay từ đầu, và việc mắc lỗi là hoàn toàn bình thường.
- Học từ vựng rời rạc, không đặt vào ngữ cảnh
Một sai lầm phổ biến khác là học từ vựng rời rạc mà không đặt vào ngữ cảnh. Nhiều người có thể biết cả trăm từ vựng, nhưng khi cần diễn đạt lại không thể ghép thành câu. Điều này xảy ra vì họ chỉ nhớ “nghĩa của từ” mà không hiểu “cách dùng trong câu”, không biết từ đó đi với cấu trúc nào, thuộc ngữ cảnh trang trọng hay thân mật, hoặc phù hợp trong tình huống nào. Khi từ vựng không gắn với câu, với tình huống, với cảm xúc, não bộ sẽ không ghi nhớ lâu và không thể kích hoạt khi cần nói.
- Không luyện phát âm bài bản ngay từ đầu
Một điều đáng buồn là phát âm thường bị xem nhẹ khi học ngoại ngữ. Nhiều bạn coi từ vựng và ngữ pháp là quan trọng nhất và bỏ qua việc học bài bản chính xác cách phát âm ngay từ đầu. Tuy nhiên, trong ngôn ngữ, phát âm lại là một phần cực kỳ quan trọng, quyết định việc đối phương có thể hiểu bạn nói gì không. Bởi phát âm sai có thể khiến đối phương không hiểu bạn, hoặc hiểu sai ý bạn. Và một khi bạn quen phát âm sai, việc sửa sẽ rất khó khăn và tốn thời gian.
- Thiếu môi trường giao tiếp
Cuối cùng, thiếu môi trường giao tiếp cũng là lý do lớn khiến bạn học mãi nhưng vẫn không nói tốt. Học ngoại ngữ mà xung quanh không ai sử dụng ngôn ngữ đó khiến bạn không có cơ hội nghe – đáp – phản xạ. Không có môi trường, kỹ năng nói không thể phát triển dù bạn có học nhiều bao nhiêu. Vì vậy, bạn cần chủ động tạo môi trường cho chính mình, chẳng hạn như tham gia câu lạc bộ ngôn ngữ, tìm bạn luyện nói online, trò chuyện với người bản xứ qua ứng dụng, hoặc tận dụng công nghệ như ChatGPT để luyện phản xạ giao tiếp mỗi ngày.
Kết lại, việc “giỏi lý thuyết nhưng không biết nói” không phải là lỗi do bạn kém hay thiếu năng khiếu. Chỉ đơn giản là bạn chưa học đúng cách hoặc chưa thực hành đủ. Khi nhận ra và điều chỉnh những sai lầm trên, bạn sẽ thấy rằng kỹ năng nói không hề khó như bạn từng nghĩ. Quan trọng nhất là luyện tập đều đặn, dám nói, dám sai và dám sửa. Ngoại ngữ là hành trình dài, nhưng chỉ cần bạn kiên trì đúng phương pháp, khả năng nói sẽ tiến bộ nhanh hơn bạn tưởng.
