Bạn đã bao giờ rơi vào tình trạng học một loạt từ vựng mới, nhưng chỉ vài ngày sau đã quên sạch? Đây là vấn đề mà hầu hết người học ngoại ngữ đều gặp phải. Nguyên nhân chính là não bộ có xu hướng quên đi thông tin nếu không được nhắc lại đúng thời điểm. Và đây cũng là lý do phương pháp Spaced Repetition (ôn tập ngắt quãng) ra đời và được xem là “chìa khóa vàng” giúp người học ghi nhớ lâu dài các từ vựng đã học.
1. Spaced Repetition là gì và có nguồn gốc từ đâu?
Spaced Repetition System (SRS) – Hệ thống ôn tập ngắt quãng – là phương pháp học dựa trên nguyên lý: lặp lại kiến thức nhiều lần theo những khoảng thời gian ngày càng xa nhau. Thay vì ôn liên tục trong một thời gian ngắn (cramming), SRS phân bổ việc ôn tập theo lịch trình tối ưu, đúng vào lúc bạn sắp quên để giúp củng cố trí nhớ, đưa các từ vựng vào bộ trí nhớ dài hạn của người học.
Người được coi là cha đẻ của phương pháp này chính là Hermann Ebbinghaus (1850–1909), một nhà tâm lý học người Đức. Ông là người đầu tiên trong lịch sử tiến hành các thí nghiệm khoa học có hệ thống về trí nhớ.
- Vào năm 1885, Ebbinghaus tự mình thực hiện các thí nghiệm bằng cách học thuộc hàng trăm dãy âm tiết vô nghĩa (ví dụ: “DAX, BOK, YAT”) để đảm bảo trí nhớ của ông không bị ảnh hưởng bởi ý nghĩa ngôn ngữ.
- Ông kiểm tra khả năng ghi nhớ của bản thân sau các khoảng thời gian khác nhau: 20 phút, 1 giờ, 1 ngày, nhiều ngày… và ghi lại chính xác mức độ nhớ – quên.
- Từ kết quả này, ông phát hiện ra quy luật: trí nhớ giảm rất nhanh ngay sau khi học, sau đó chậm dần – và nếu được nhắc lại đúng thời điểm, thông tin sẽ được củng cố và duy trì lâu hơn.
- Phát hiện đó được ông biểu diễn bằng “Đường cong quên lãng” (Forgetting Curve) và “Đường cong ghi nhớ” (Learning Curve) – đặt nền móng cho ý tưởng ôn tập ngắt quãng (Spaced Repetition).
- Sau này, ý tưởng của Ebbinghaus đã được nhiều nhà giáo dục và nhà nghiên cứu phát triển, cải tiến và áp dụng rộng rãi. Với sự hỗ trợ của công nghệ, Spaced Repetition đã trở thành một phương pháp học tập hiện đại, được tích hợp trong nhiều ứng dụng học ngoại ngữ nổi tiếng như Anki, Quizlet, Memrise…
Forgetting Curve (Đường cong quên lãng)
Learning Curve (Đường cong học tập)
2. Vì sao bạn nên sử dụng phương pháp Spaced Repetition?
📌 Nhớ lâu hơn – học ít hơn
Thay vì phải ôn đi ôn lại hàng chục lần hay học dồn dập trong một thời gian ngắn, phương pháp này giúp bạn ôn tập đúng thời điểm cần thiết, giúp giảm áp lực và mang lại hiệu quả ghi nhớ sâu.
⏳ Tiết kiệm thời gian
Bạn không cần phải học lại cả danh sách từ vựng mỗi ngày. Hệ thống chỉ “gợi lại” những từ bạn sắp quên, giúp việc học ngắn gọn mà hiệu quả.
🎯 Tập trung vào từ khó
Những từ dễ quên sẽ xuất hiện thường xuyên hơn, trong khi từ dễ nhớ sẽ thưa dần. Nhờ vậy, bạn tập trung công sức vào đúng chỗ – học chắc những gì khó nhất.
3. Các bước áp dụng phương pháp Spaced Repetition trong học từ vựng
🔹 Bước 1: Chia nhỏ lượng từ mới
Mỗi ngày chỉ nên học 10–15 từ thay vì học quá nhiều từ cùng một lúc. Việc chia nhỏ giúp não bộ tiếp nhận thông tin nhẹ nhàng hơn, đồng thời tạo cảm giác hoàn thành mỗi ngày, giúp bạn duy trì được thói quen học lâu dài.
🔹 Bước 2: Sử dụng Flashcard hoặc các ứng dụng học từ vựng
📘 Với flashcard truyền thống: Bạn viết từ vựng ở một mặt, mặt còn lại ghi nghĩa, ví dụ hoặc hình ảnh minh họa. Khi ôn, hãy cố gắng nhớ nghĩa trước khi lật thẻ – điều này giúp kích hoạt trí nhớ chủ động.
📱 Với ứng dụng học từ vựng: Ngày nay, các ứng dụng phổ biến như Anki, Quizlet, Memrise… đều sử dụng thuật toán Spaced Repetition để nhắc bạn ôn đúng thời điểm. Hệ thống sẽ tự động xác định từ nào bạn nhớ tốt, từ nào dễ quên để lên lịch ôn phù hợp, giúp bạn học hiệu quả mà không cần ghi nhớ thủ công.
🔹 Bước 3: Lên lịch ôn tập ngắt quãng
Thay vì học lại toàn bộ danh sách từ mỗi ngày, bạn chỉ cần ôn khi gần quên – đúng theo “đường cong quên lãng” của trí nhớ.
Một lịch ôn tập điển hình có thể là:
-
- Lần 1: Học từ mới
- Lần 2: Ôn lại sau 1 ngày
- Lần 3: Ôn lại sau 3 ngày
- Lần 4: Ôn lại sau 7 ngày
- Lần 5: Ôn lại sau 15 ngày
- Và tiếp tục giãn cách dần ở các lần ôn tiếp theo
- Lần 1: Học từ mới
Mỗi lần ôn, trí nhớ của bạn sẽ được củng cố mạnh hơn, giúp nhớ lâu hơn và cần ít lần ôn hơn về sau. Bạn cũng có thể phân nhóm từ theo độ khó để sắp xếp lịch ôn cho phù hợp – ví dụ:
-
- Từ dễ nhớ → ôn thưa hơn
- Từ trung bình/khó nhớ → ôn dày hơn
💡 Một vài gợi ý thêm
📖 Đặt từ trong ngữ cảnh: Khi học từ vựng, đừng dừng lại ở việc học nghĩa đơn lẻ, bạn nên đặt từ trong ngữ cảnh, tạo câu ví dụ thực tế với từ mới, hoặc liên hệ nó với tình huống trong đời sống hàng ngày. Bạn có thể dùng hình ảnh, câu chuyện ngắn, hoặc thậm chí gắn từ với một cảm xúc để việc ghi nhớ trở nên sinh động hơn.
✍️ Tích cực thực hành: Thực hành chính là chìa khóa để biến từ vựng thành “của mình”. Bạn có thể viết nhật ký ngắn bằng tiếng Anh, tự nói chuyện một mình, hay dùng từ mới trong giao tiếp hằng ngày. Ngay cả khi chỉ “nghĩ” bằng từ mới trong đầu, não bộ cũng đã được rèn luyện để ghi nhớ sâu hơn.
⏳ Duy trì đều đặn: Phương pháp học này đòi hỏi người học phải duy trì đều đặn để đạt hiệu quả cao và lâu dài.
Phương pháp Spaced Repetition (Lặp lại ngắt quãng) không phải là cách học nhanh chóng nhất, nhưng chắc chắn là cách học hiệu quả và bền vững nhất.
Chỉ cần mỗi ngày dành ra một ít thời gian để ôn tập đúng lúc, bạn sẽ dần xây dựng được vốn từ vựng vững chắc mà không cần học vẹt hay lo quên sau vài ngày. Vì thế, nếu bạn đang còn chật vật với việc học từ vựng vì “học trước quên sau”, hãy thử áp dụng phương pháp này từ ngay hôm nay luôn nhé!
